Szparagi to przebój wiosny. Kiedyś danie tylko dla koneserów, obecnie są coraz popularniejsze, a nawet modniejsze. To dobrze, bo oprócz walorów smakowych mają też zdrowotne
Tak w ogóle uprawiane są od kilku tysięcy lat. Występują dziko w Europie, Azji i Afryce, zadomowiły się nawet na stepach Syberii. Szparagi to pędy (podziemne) asparagusa, rośliny powszechnie dostępnej w kwiaciarniach do ozdabiania bukietów. Jako przydrożny chwast nie grzeszy urodą, natomiast w uprawie tworzy gąszcz delikatnych, wysokich, zielonych piór z białymi kwiatkami i czerwonymi jagódkami. Ktoś dawno temu spróbował ich podziemnych pędów… Moda na szparagi na talerzu przyszła do nas dopiero kilka lat temu, dużo wcześniej ich wielbicielami byli nasi zachodni sąsiedzi.
Teraz i my jesteśmy fanami szparagów. Znamy ich odmiany: białe, fioletowe i zielone. Wszystkie trzy jedna to ta sama roślina, natomiast kolor uzyskiwany jest w wyniku odmiennej ich uprawy. Smakosze szparagów są często podzieleni: jedni preferują te jasne, dużo grubsze, inni te cienkie, zielone, bo łatwiej je przyrządzić „bez łyka”. Jednak obie odmiany są jednakowo wartościowe dla naszego zdrowia.
Właściwości szparagów – oczyszczają i odmładzają
W lecznictwie i gastronomii stosuje się młode pędy tej rośliny, bo zawierają one witaminy z grupy B, C, PP, beta-karoten W porównaniu do innych warzyw zawierają więcej żelaza i kobaltu, a także sporo innych soli mineralnych, np. fosforu. A do tego wanilinę, rutynę (uszczelnia naczynia krwionośne), olejki eteryczne z cenną siarką i śluzy. Dodajmy jeszcze kwas jabłkowy i cytrynowy oraz asparaginę (to ona dodaje szparagom goryczki), która pobudza pracę nerek i działa moczopędnie. Już w zasadzie w kilkanaście minut po spożyciu szparagów musimy udać się do toalety, a zapach moczu może nas zaniepokoić. To właśnie lotne związki szparagów (m.in. siarka) przeczyściły drogi moczowe i podrażniły powonienie obcym „aromatem”. Dla osób, u których nerki pracują zbyt wolno szparagi mogą być prawie lekiem. Ich działanie moczopędne i oczyszczające jest pożądane dla wszystkich: dbających o figurę, walczących z nadwagą lub chorujących na serce. Oczyszczanie organizmu z toksyn i produktów przemiany materii ma niebagatelne znaczenie dla naszego zdrowia. 100 g zawiera jedynie 18 kalorii (jeśli jednak dodamy jakiś sos, to już niestety więcej…)
Z kolei „łyko”, które utrudnia spożycie ze smakiem starych szparagów, to błonnik w czystej postaci – włókno roślinne, które wspomaga obniżanie cholesterolu i reguluje pracę narządów trawiennych. Dodatkowo, zawarte w szparagach antyoksydanty odmładzają skórę.
Afrodyzjak!
Szparagi to słynny afrodyzjak. Przekonanie o ich pobudzającym działaniu wzięło się z samego kształtu szparaga, wybitnie fallicznego. Miłosne przepisy znane są od wieków. To luksusowa jarzyna na intymne kolacje. Przysłowie rzymskie: „zrób to, zanim zagotują się szparagi” było jawną wskazówką erotyczną (szparagi gotują się około 10-15 minut), jednak coś się tu nie zgadza – jeść szparagi „po”? Jeśli to afrodyzjak, to powinien być spożywany „przed”…
Szparagi doceniali także Arabowie. W XVI w. szejk Omar Ibn Muhammed Al Nefzawi napisał dzieło gastronomiczno-medyczne Aromatyczny ogród. W nim zawarł poradę: „smażone z żółtkami w tłustym mleku wielbłądzim i miodzie powodują, iż męski członek jest w pogotowiu dzień i noc”. Czyżby to dzięki szparagom muzułmanie mogli zadowalać więcej żon w haremie?
Trudno u nas o wielbłądzie mleko, ale ugotowane pędy, polane odrobiną oliwy z oliwek i skropione sokiem z cytryny będą skuteczne jako afrodyzjak… Bogate są bowiem w kwas foliowy, który reguluje poziom histaminy we krwi. To neuroprzekaźnik intensyfikujący orgazm.
Jak to się je?
Najczęściej gotowane w wodzie lub na parze (te są najbardziej dietetyczne). Specjaliści zalecają, aby szparagi gotować w wysokim, wąskim garnku „na stojąco”. Taki garnek do szparagów to jednak inwestycja, bo nie należy do najtańszych. Ci, co się nie przejmują gotują w dużym garnku, na płasko, w wodzie lekko osolonej i pocukrzonej.
Najczęściej podaje się szparagi ugotowane i polane masełkiem z bułką tartą. Znakomite są też robione na oliwie, na patelni, z ziołami albo zapiekane w garnku żaroodpornym z przyprawami, owinięte plastrem boczku lub szynki i posypane tartym żółtym serem. W takiej postaci pędy te bardzo lubią dodatek gałki muszkatołowej.
Natomiast szczytem rozkoszy są szparagi w sosie holenderskim. To sos jasnożółty, o posmaku majonezu (zrobiony z masła, jajek), bardzo kaloryczny, ale tak dobry, że czasem warto sobie na taka ekstrawagancję pozwolić. Jest też do nabycia gotowy, w małych kartonikach.
Włosi podają szparagi (głównie zielone) z sadzonym jajkiem, w którym maczają każdą sztukę. Inna wersja: w żaroodpornym garnku układają pęczek szparagów. Robią sos ze zmiksowanych jajek na twardo (jedno na osobę), oliwy z oliwek (nie żałować), szczypty soli i świeżego pieprzu. Takim gładkim sosem polewają szparagi i na 15-20 minut wkładają do piekarnika.
Ze szparagów można zrobić zupę-krem. Też bosko smakuje!
Nie zastanawiajcie się dłużej, sezon szparagowy właśnie trwa. Pędźcie do warzywniaka! Ja najbardziej cenię te białe, ale prosto z pola. Na szczęście wokół mojego miasta uprawia się szparagi i zakupienie świeżo zerwanych (najsmaczniejsze) nie jest w ogóle żadnym problemem.