Dynia - kulinarna królowa jesieni! Przepisy i właściwości dyni

Kalendarzowy koniec lata to raj dla jaroszy – w warzywniakach pojawia się wielka obfitość warzyw i owoców. Dynia jest warzywem, z którym warto zawrzeć bliższą znajomość. Kulinarne przetwory z niej nie są trudne do przygotowania, a smakują prawie wszystkim, są ponadto zdrowe i niskokaloryczne. Nawet twardą skorupę możemy wykorzystać np. do stworzenia jesiennej dekoracji…

Spis treści:

Jak twierdzą dietetycy, dynia może zmienić nasze zdrowie i urodę na lepsze! Warzywo przywędrowało do nas z Ameryki Środkowej, różnorodność jest ogromna, ponoć ponad 800 odmian i gatunków (do rodziny należą arbuzy, melony, cukinie, kabaczki, patisony i… tykwy). W Polsce najczęściej uprawia się dynie o żółtopomarańczowym miąższu, oraz śródziemnomorską odmianę dyni olbrzymiej, o owocach ważących nawet powyżej 80 kg.

Sprzymierzeniec figury

Miąższ dyni jest bardzo delikatny i hipoalergiczny, dlatego idealnie nadaje się do przyrządzania dań dla niemowląt i małych dzieci. Powinien też zagościć na talerzach osób dbających o linię, obfituje bowiem w wodę i błonnik, jest niskokaloryczna – 100 g dyni to tylko 30 kcal! Ponadto związki zawarte w jej miąższu pobudzają trawienie i pomagają usuwać zbędne produkty przemiany materii, jak również działają moczopędnie, regulując gospodarkę wodną organizmu. Dietetycy uważają, że niektóre obecne w warzywie substancje posiadają zdolność wiązania związków żółciowych i tłuszczu, więc przyspieszają eliminowanie ich z organizmu. Gotowana lub surowa dynia pomaga w nieżytach przewodu pokarmowego i przy uporczywych zaparciach – jest lekkostrawna nawet dla tzw. delikatnych żołądków.

Dynia – właściwości zdrowotne

Dynia zawiera szczególnie dużo prowitaminy A, czyli beta-karotenu. To silny antyoksydant, chroniący nas przed zmianami degeneracyjnymi na poziomie komórkowym, prowadzącymi do szybszego starzenia się i nowotworów. Warzywo to jest też dobrym źródłem witamin z grupy B, zwłaszcza tiaminy (B1) ważnej dla dobrego stanu układu nerwowego, krążenia i trawienia, ryboflawiny (B2), która odgrywa ważną rolę dla zdrowego wzroku, stanu błon śluzowych i naczyń krwionośnych, oraz pirydoksyny (B6), istotnej dla równowagi hormonalnej i… nastroju. W miąższu dyniowym obecne są ponadto kwas pantotenowy (B5) sprzyjający pięknym włosom i mocnym paznokciom, i kwas foliowy (B9), ważny dla przyszłych i karmiących mam. Znajdziemy w niej także witaminy C i E oraz pierwiastki – wapń, żelazo, magnez, potas i fosfor. Dynia zawiera ponadto kwasy tłuszczowe, związki niezbędne organizmowi do budowania ścian komórek, a także do syntezy witaminy D i hormonów.

Właściwości pestki dyni – sedno zdrowia

Pestki dyni w każdej postaci zawierają mnóstwo pożytecznych związków. Są bogate we wspomniane już nienasycone kwasy tłuszczowe, które mają pozytywny wpływ m.in. na stan naczyń krwionośnych i gospodarkę lipidową, poleca się je więc osobom z miażdżycą i wysokim cholesterolem. Obecność fitosteroli powinna skłonić panów do wpisania pestek dyni na listę najczęściej podjadanych przekąsek – te złożone substancje mają udowodnione działanie profilaktyczne w schorzeniach prostaty, dlatego wyciąg z pestek dyni jest częstym składnikiem preparatów wspomagających pracę męskich dróg moczowych. Duża zawartość cynku wspomaga też spermatogenezę.

Wprowadzenie pestek dyni do codziennej diety będzie miało dobry wpływ także na nasz wzrok, pracę serca i układu trawiennego. Co więcej, pestki mają działanie przeciwpasożytnicze – są zalecane do zwalczania robaków (zwłaszcza dla dzieci). Zarówno dynia, jak i jej pestki mają wielorakie zastosowanie w kuchni, więc nie będzie nam trudno wprowadzić je do menu. Są świetną przekąską, służą jako dodatek do ciast i pieczywa, mogą być składnikiem zup i sałatek, nie tylko podnosząc ich walory smakowe, ale także wzbogacając o potrzebną dawkę mikroelementów i witamin. Dynia jest też bardzo „ekonomicznym” warzywem – nawet przepołowiona może leżeć w chłodzie dość długo, a jej miąższ nadaje się do mrożenia bez utraty wartości odżywczych. To prawdziwa warzywna królowa późnej jesieni!

Przepisy z dyni, które mogą uatrakcyjnić jesienny jadłospis:

Zupa krem z dyni

Składniki na 6 porcji: 1 mała dynia, 2 duże cebule, 4 pomidory, 4 ziemniaki , 4 łyżki oliwy z oliwek, 2 łyżki koncentratu pomidorowego, ½ pęczka natki, 1 l wrzątku, sól, pieprz do smaku.

Dynię, ziemniaki i cebulę obrać, pokroić w kostkę, pomidory sparzyć, usunąć skórkę, drobno pokroić. Dynię z cebulą podsmażyć z oliwą z oliwek, dodać koncentrat pomidorowy, pomidory, ziemniaki oraz wrzątek. Gotować ok. 30 minut. Zupę zmiksować i doprawić do smaku, dodać natkę pietruszki.

Faszerowany kabaczek z serem owczym

Składniki: 1 kabaczek, 1 cebula, 1 ząbek czosnku, ½ strąka papryki, 1 łyżeczka oleju roślinnego, 4 łyżki kukurydzy konserwowej, 1 łyżeczka przecieru pomidorowego, ½ łyżeczki ziół prowansalskich, sól, 30 g sera owczego, ziemniaki jako dodatek do potrawy.

Kabaczka przeciąć wzdłuż, wydrążyć i dusić około 5 minut w lekko osolonej wodzie. Cebulę, czosnek, pokroić w kostkę. Paprykę pociąć w paski. Wszystko podsmażyć na oleju. Dodać wydrążoną masę z kabaczka, kukurydzę, koncentrat pomidorowy, 2 łyżki wody. Dodać do smaku sól, pieprz i zioła prowansalskie. Przygotowaną w ten sposób masę nałożyć na połówki kabaczka. Posypać drobno pokrojonym serem owczym. Krótko zapiec w piecyku. Można podawać z ziemniakami.

Zapiekanka z cukinii

Składniki na 4 porcje: 6 małych cukinii, 8 pomidorów, 3 cebule, 300 g mięsa mielonego drobiowego lub cielęciny, 2 łyżeczki oleju, 800 g pomidorów bez skórki, 3 łyżki przecieru pomidorowego, 200 ml bulionu warzywnego, łyżeczka chili, łyżka posiekanego oregano, 6 łyżek startego parmezanu, 160 g gotowanego ryżu, sól, pieprz.

Cukinię oraz pomidory pokroić w plasterki, a cebulę w kostkę. Cebule oraz mięso mielone podsmażyć na rozgrzanym oleju. Dodać cukinię i pozostawić na ogniu. Dodać pomidory bez skórki oraz przecier i bulion. Całość zagotować i przyprawić pieprzem, solą, oregano i chili. Na spodzie foremki wyłożyć plastrami pomidorów, pozostałe pomidory na przemian z mieszanką z cukinii układać w foremce. Posypać parmezanem i wstawić do rozgrzanego piekarnika. Piec w temperaturze 180 przez ok. 25 minut. Zapiekankę podawać z ryżem.