Każdy, kto choć raz sparzył się pokrzywą, doskonale wie jak ten chwast wygląda i starannie go unika. Tymczasem ta nielubiana, parząca roślina ma liczne właściwości lecznicze – tym cenniejsze teraz, na przednówku i w stanie światowej pandemii koronowirusa!
Pierwsze pokrzywy już pojawiły się w lasach i na łąkach. Jeśli mieszkacie poza miastem i możecie pójść w miejsca odosobnione (mimo narodowej kwarantanny), zbierzcie ostrożnie młode pędy pokrzyw. Wyjdzie z nich wzmacniająca zupa na „czas zarazy”…
Ceniona od wieków – zastosowanie pokrzywy
Dla dawnych Słowian pokrzywa była rośliną magiczną – zapewniała spokój, oczyszczała dom ze złej energii, chroniła go przed demonami i urokami. Używano jej także jako „zieleniny” sałatowej, lub do opatrywania ran i tamowania krwawienia. W medycynie ludowej stosowana była w postaci odwarów dla wzmocnienia organizmu. Na wsi doceniana także dziś jako pasza dla kur. Dzięki pokrzywie (także suszonej) kury lepiej się niosą, a jajka mają pomarańczowe żółtka.
Współcześnie poznany skład chemiczny pokrzywy pozwala stwierdzić, że jest ona jednym z najbardziej wszechstronnych ziół leczniczych!
Kwas mrówkowy kontra reumatyzm
Jej parzydełka powodują nieprzyjemne wrażenia po dotknięciu skóry przez pokrzywę. Miejscowe pieczenie, swędzenie wywołane są przez parzące włoski. W nich znajdują się bowiem kwasy: mrówkowy i octowy, histamina i acetylocholina. To one są odpowiedzialne za miejscowa reakcje skóry. Ale reakcja ta ma korzystne działanie na organizm – w miejscu dotknięcia skóra jest bardziej ukrwiona, dotleniona, mogą więc zadziałać intensywniej środki lecznicze.
Odtruwa, upiększa – właściwości pokrzywy
Oprócz „parzących” substancji pokrzywa zawiera flawonoidy, garbniki, fitosterole, karotenoidy. Jest także bogata w witaminy z grupy B, witaminy K i C oraz wapń, magnez, żelazo, fosfor, mangan, cynk i krzem. Właściwości pokrzywy wpływają pozytywnie na przemianę materii, ma również działanie moczopędne. Jest cennym lekiem ogólnie wzmacniającym i „czyszczącym krew”.
Ekstrakty pokrzywy mają również zastosowanie w kosmetyce – wzmacniają włosy, a zwłaszcza mieszki, przeciwdziałając wypadaniu, przetłuszczaniu się włosów i łupieżowi. Preparaty z ziela pokrzywy zastosowane zewnętrznie działają odżywczo dla skóry. Aktywują procesy regeneracji skóry, przyśpieszają gojenie ran. Leczą wypryski, trądzik, łojotokowe zapalenie skóry, poprawiają jej ukrwienie i koloryt. Woda pokrzywowa dobrze oczyszcza i pielęgnuje skórę oraz włosy.
Napary z pokrzywy zwiększają poziom hemoglobiny i czerwonych krwinek w organizmie człowieka. Uchodzą również za lek przeciwcukrzycowy – nieznacznie obniżają poziom glukozy we krwi i pobudzają czynność trzustki. Pokrzywa jest więc lekiem ogólnie wzmacniającym. Receptą jest odwar z 2 łyżek liści i 2 szklanek wody (gotować 5 minut i przecedzić do termosu), który się pije po pół szklanki trzy razy dziennie jako środek ogólnie wzmacniający.
Poza tym ziele i liść pokrzywy mogą być stosowane do kąpieli i płukania ust. Oprócz ziołolecznictwa, ekstrakty pokrzywy mają również zastosowanie w kosmetyce – wzmacniają włosy, przeciwdziałają ich wypadaniu, przetłuszczaniu i łupieżowi.
Kosmetyczna płukanka pokrzywowa (nie nadaje się do jasnych włosów), która wzmacnia: suszone liście pokrzywy (łyżeczka na filiżankę) zalewamy wrzątkiem. Po wystudzeniu płuczemy nią włosy. Nie należy stosować świeżych pokrzyw, ponieważ barwią włosy na zielono. Najczęściej sporządza się odwar z 2 łyżek liści i 2 szklanek wody (gotować 5 minut i przecedzić do termosu) i pije po pół szklanki trzy razy dziennie jako środek ogólnie wzmacniający.
Smaczna na surówkę i na zupę – cenne właściwości pokrzywy
Pokrzywa jest cenną rośliną jadalną. Do spożycia zbieramy wiosną młode pędy, potem jedynie najmłodsze wierzchołki i młode liście. Nie powinniśmy zbierać wyrośniętych roślin a zwłaszcza rosnących w miastach, w pobliżu ruchliwych ulic, zakładów przemysłowych. Należy je zawsze dobrze wypłukać i sparzyć wrzątkiem, można też spróbować zlikwidować parzące włoski poprzez przetarcie łyżką. Pokrzywy możemy dodawać do zup, omletów, farszu i sałatek. Dawniej w Polsce jadano młode pokrzywy jako namiastkę szpinaku. Drobno pokrojone listki pokrzywy mogą zastąpić zieloną pietruszkę.
Zupa z pokrzyw (na 4 osoby):
Obrać 2-3 ziemniaki, umyć, pokrajać w drobną kostkę, zalać gorącą wodą i gotować aż się rozgotują. Do większego garnka wsypać 4 duże garście drobno pokrojonych pokrzyw, dodać utartą na tarce dużą marchew, wymieszać i zalać gorącym wywarem z mięsa lub kostki bulionowej (półtora litra). Cebulę drobno posiekać, zeszklić na maśle, połączyć z zupą. Wlać do zupy zawartość garnka w którym rozgotowały się ziemniaki. Zagotować. Zupę przyprawić do smaku solą, pieprzem, zagęścić żółtkiem wymieszanym ze śmietaną (jedno żółtko, pół szklanki śmietany) i zakwasić łyżką soku cytrynowego. Nie gotować.
Niebywałe – na mundury, obrusy i sukienki?
Pokrzywy jako rośliny włókiennicze opisywane były już w XII wieku, jednak tkaniny pokrzywowe znajdowane były na stanowiskach archeologicznych epoki brązu. Pokrzywy wyparte zostały przez jedwab i bawełnę dopiero w XVII w., jednak nadal wykorzystywano włókna pokrzyw do produkcji lin i szpagatu. Rejon francuskiego miasta Angers słynął z wyrobu prześcieradeł z pokrzywy. Również z pokrzyw tkano mundury żołnierzy armii napoleońskiej! Ponieważ włókna pokrzyw nie nasiąkają i nie gniją w wodzie, używane były do wyrobu sieci. Jeszcze w XIX wieku wyrabiano z tych roślin tkaniny, a w czasie I wojny światowej rosła produkcja materiałów tekstylnych z pokrzyw, z powodu braku dostępności innych roślin włókienniczych.
Obecnie, w związku z popytem na produkty „eko” rośnie zainteresowanie tkaninami z pokrzyw. Tkaniny te mają nieco połyskującą fakturę, są delikatniejsze od lnu i mocniejsze od bawełny!